بلاکچین چیست؟ چطوری کار میکنه؟ چه کاربردی داره؟ قطعا این ها سوال‌هاییه که ذهن شما و هر کس دیگه‌ای رو درگیر کرده به این خاطر که این روزها هر جا میرید درباره یک فناوری انقلابی صحبت میشه و شما هم میخواید بدونید که اینها یعنی چی… فناوری بلاکچین به قدری دارای پیچیدگی هست که درک آن برای افراد تازه کار و حتی برای حرفه‌ای ها چندان ساده نیست، با ما همراه باشید تا به سوالات شما به زبان ساده پاسخ بدیم…
به زبون خیلی ساده اگه بخوایم بلاکچین رو معرفی کنیم یه نوع سیستم که برای ثبت اطلاعات و داده های مختلف و همچنین گزارش گیری از اون استفاده میشه و فرقش با بقیه سیستم ها اینه که اطلاعات و داده هایی که روی این سیستم ذخیره میشه بین همه اعضای شبکه به اشتراک گذاشته میشه، خب که چی ؟ این اشتراک گذاری بین همه اعضای شبکه باعث میشه که با استفاده از رمزنگاری و توزیع داده امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات و داده های ثبت شده تقریبا از بین میره.
برای اولین بار این مفهوم با پیدایش بیت کوین به وجود اومد و پادشاه ارزهای دیجیتال از این فناوری برای ذخیره کردن اطلاعات مربوط به دارایی کاربران استفاده کرد.
برای اینکه بتونید بهتر درک کنید یه مثال براتون میزنم، تصور کنید میخواید یه معامله مثلا خرید ملک انجام بدید، این معامله سه طرف داره، فروشنده، خریدار و کارمند املاک یا کارمند اداره ثبت، حالا اگه فروشنده و کارمند اداره ثبت با هم دست به یکی کنن به راحتی میتونن سر خریدار رو کلاه بذارن و خریدار بینوا باید کلی دنبال پولش باشه تا شاید بش برسه. حالا این چه ربطی به بلاکچین داره؟ میگم بتون… تصور کنید شما این معامله رو جلوی چشم میلیون ها نفر (کل اعضای شبکه) انجام بدید و همه اونا یه مستند از معامله رو داشته باشن، اینجاست که بلاکچین به کمک شما میاد چون دیگه به هیچ عنوان هیچ کدوم از طرفین معامله قادر نیستن که هیچ تغییری توی معامله انجام شده ایجاد کنن. این یه دید کلی و ساده از این فناوری عجیب بود. البته اینم بگم که بلاکچین ها میتونن به صورت خصوصی هم مورد استفاده قرار بگیرن مثلا برای اهداف خاص یا توی نهادهای خاص که به اون بلاکچین سازمانی میگن.
حالا بریم سر این موضوع که بلاکچین چطوری کار میکنه؟
بلاکچین از ترکیب دو کلمه “بلاک” و “چین” به وجود اومده به معنیه “زنجیره بلاک”، این فناوری در حقیقت زنجیره‌ای از بلاک‌هاست، بلاک‌ها چی هستن؟ هر بلاک میتونه حاوی داده‌ها و اطلاعات باشه، دقت کنید که توی بلاک میتونه هر اطلاعاتی باشه از قبیل اطلاعات تراکنش های مالی یک شبکه مثل بیت کوین یا اطلاعات فردی و سوابق شغلی و کلا هر چیزی به ذهنتون میرسه رو میتونید وارد بلاک کنید، خب همین؟ نه دیگه بازم هست، توی هر بلاک یه چیزی هم به اسم هش وجود داره، هش رشته‌ای متنی از توابع ریاضیه که همیشه ثابته و باعث میشه از تقلب در سیستم جلوگیری بشه چون هش یک داده همیشه ثابته و قابل تغییر نیست، علاوه بر این یه چیز دیگه هم توی هر بلاک هست اونم هش بلاک قبلیشه، جالب شد، نه؟ شاید این سوال توی ذهنتون پیش بیاد که علتش چیه؟ این که باعث میشه تمام بلاک ها به مرتبط میشن (همون زنجیره بلاکی که گفتیم)، اگر توی یه بلاک کوچکترین تغییری ایجاد بشه نتیجه‌ش میشه اینکه هش اون بلاک تغییر میکنه و در نتیجه تمام بلاک های بعدی هم تغییر میکنن و اصطلاحا غیر معتبر میشن، یعنی چی؟ یعنی کل اعضای شبکه متوجه کوچکترین تغییری میشن، به همین علته که میگن امکان تقلب توی این فناوری وجود نداره.
به طور کلی فناوری بلاکچین به تنهایی یک فناوری بنیادی نیست، میشه گفت یه مجموعه از فرآیند های هش‌گذاری، رمزنگاری، توزیع جمعی و… است که باعث شده این ایده به وجود بیاد.
تا حدودی فهمیدیم بلاکچین چیه و چطوری کار میکنه، حالا بریم سر این موضوع که این فناوری به چه دردی میخوره و چه کاربردی داره…
تمرکز زدایی یکی از اهداف اصلیه این فناوریه، همانطور که گفته شد بیت کوین و به طور کلی ارزهای دیجیتال غیر متمرکز یکی از مهمترین و موفق ترین کاربرد این فناوری محسوب میشن، به طور مثال در بیت کوین امکان تقلب، دوباره خرج کردن پول و برگشت تراکنش ها از بین میره.
این فناوری به غیراز ارزهای دیجیتال کاربردهای بسیار زیاد دیگه‌ای هم داره، در واقع هر جا که نیاز به یه فضایی برای ذخیره داده‌ها باشه و بخواین خیالتون راحت باشه که امکان تقلب توش وجود نداشته باشه، میتونید از بلاکچین استفاده کنید، بذارید مثال بزنم براتون…
مثلا اگر بخوایم از بلاکچین در زنجیره تامین و حمل و نقل استفاده کنیم به این صورت میشه که کارخانه‌جات و شرکت های تولید کننده کلیه اطلاعات کالاها و نحوه حمل و نقل رو از ابتدا تا لحظه رسیدن به دست مشتری رو روی پایگاه داده ذخیره میکنن که این کار باعث میشه مشتری از اصالت کالا و کیفیت اون کاملا خیالش راحت باشه.
البته در دنیای واقعی هنوز به صورت گسترده از بلاکچین استفاده نمیشه و با اینکه این فناوری کاملا غیر متمرکز هست هنوز هم در بسیاری کارها مجبوریم به سازمان ها و نهاد های متمرکز تکیه کنیم، اما با توسعه هوش مصنوعی یا اینترنت اشیا میتونیم به کاربردهای بیشتر فناوری بلاکچین امیدوار باشیم.
جمع بندی
جمع بندی اینکه فناوری بلاکچین امکان ثبت اطلاعات و داده‌ها رو به صورت دایمی و بدون امکان تغییر فراهم میکنه، این فناوری مثل یک پایگاه داده یا دیتابیس که کاملا غیر متمرکزه و روی تمامی کامپیوتر‌هایی که به شبکه متصل هستن توزیع شده و به دلیل رمزنگاری و ثبت در همه کامپیوترها، اطلاعات ثبت شده قابل تغییر و یا هک و حذف نیستن، بیت کوین اولین کاربرد این فناوری بوده اما از فناوری بلاکچین برای هر جایی که بخواین نیاز به اعتماد به واسطه‌ها و اشخاص ثالث رو از بین ببریم میشه استفاده کرد.
فرشید رضایی
